اصول برنامه ریزی صحیح و راهکارهای موفقیت در تحصیل

در این مقاله از مجله علمی ترنج دانش به اصول برنامه ریزی صحیح و راهکارهای موفقیت در تحصیل پرداختیم. گروهی علمی ترنج مارکت تلاش کرده است تا ضمن بررسی اصول یک برنامه ریزی کارآمد، به نقش آن در موفقیت تحصیلی بپردازد. پس با ما همراه باشید.

 

برنامه ریزی، اولین گام عملی پس از تعیین اهداف

پس از تعیین دقیق هدف و برای دستیابی به آن، نیازمند پارامترهای زیادی خواهید بود. برای رسیدن به هدف مورد نظر در زمان مناسب،  شما نیازمند یک برنامه‌ریزی دقیق و صد البته متناسب با اهدافتان خواهید بود.

لزوم برنامه ریزی صحیح

در دوران تحصیل و به خصوص در سال‌های پایانی آن که منتهی به آزمون کنکور است، همه به دانش‌آموزان توصیه می‌کنند: “درس بخوان! درس بخوان تا قبول شوی!” اما هیچ کس به او نمی‌گوید: «چه بخوان؟ کی بخوان؟ و چگونه بخوان؟» برای یافتن پاسخ این سوالات، در ابتدا نیازمند طراحی یک برنامه ریزی صحیح ، دقیق و مشخص خواهید بود تا گام‌های شما را به سمت هدفتان، متعادل نماید.

بسیاری از دانش‌آموزان در ابتدای مسیر، با سرعت و انرژی زیاد مطالعه را شروع می‌کنند اما پس از گذشت مدت زمانی، معمولا در اواسط پاییز، کم انگیزه شده و زمان مطالعه و کیفیت مطالعه آن‌ها به شدت افت می‌کند. گاهی نیز دیده می‌شود دانش‌آموز به صورت ناهماهنگ و بدون توجه به نیازها و توانایی‌های خود مشغول مطالعه است. طبیعی است که در این حالت نتیجه‌ای جز سردرگمی و آشفتگی و نهایتا شکست و نرسیدن به جایگاه واقعی حاصل نخواهد شد. راه‌حل مشکلات ذکر شده، چیزی نیست جز “برنامه ریزی متعادل و متناسب”

خیلی‌ها فکر می‌کنند داشتن برنامه باعث می‌شود که لذت‌های زندگی محدود شود و یا به عبارتی دیگر، دست و پای آن‌ها برای انجام آزادانه کارها بسته می‌شود. عده‌ای هم که اغلب از بچه‌های درس خوان می‌باشند، با خود فکر می‌کنند «من که درس خود را به خوبی می‌خوانم، پس چه نیازی برای برنامه‌ریزی وجود دارد. هر چقدر وقت دارم درس می‌خوانم!» اما در واقع اینطور نیست. چرا که مهمترین نکته در یک برنامه‌ریزی، نظم و ترتیب است. این نظم و ترتیب باعث می‌شود اولویت انجام کارها مشخص شده و در نتیجه سردرگمی و آشفتگی کاهش یابد.  برنامه‌ریزی یعنی اینکه بتوانید تمام کارها را انجام دهید، بدون اینکه مشکلی برای سایر فعالیت‌ها ایجاد گردد. اگر دقت کنید متوجه خواهید شد داشتن و یا نداشتن برنامه‌ریزی، تا چه اندازه در میزان موفقیت افراد تاثیرگذار می‌باشد. یک برنامه‌ریزی مناسب، نیروی تمرکز حواس را زیاد می‌کند، زندگی را متعادل می‌کند، زمان فراغت ما را افزایش می‌دهد و به طور خلاصه باعث حرکت سریع‌تر به سوی موفقیت خواهد شد. در نقطه مقابل، عدم برنامه‌ریزی، باعثِ ایجاد سردرگمی، دلهره، شکست، کم آوردن زمان و انجام دادن ناموزون کارها، هدررفت انرژی و وقت خواهد شد.

برای داشتن یک برنامه خوب، متعادل و متناسب باید به نکات کلیدی زیر توجه گردد:

1. توان فیزیکی
2. توان روحی
3. برنامه کلاس و مدرسه
4. خواب
5. فعالیت‌های فوق برنامه
6. برنامه آزمون‌ها

بسیاری از بچه‌ها، بدون در نظر گرفتنِ این موارد، فکر می‌کنند برنامه‌ریزی یعنی این که یک نفر برای آن‌ها از صبح تا شب را تقسیم‌بندی کند و به آن‌ها بگوید در چه ساعتی درس بخوانند و در چه ساعتی استراحت کنند و در چه ساعتی بخوابند. اما در واقع این طور نیست. هدف از برنامه‌ریزی، نظم بخشیدن به امور و استفاده بهینه از زمان است. در این راه باید با توجه به اصول کلی و تجربیات مشاورانِ زبده و باتجربه اقدام نمود.

برنامه‌ریزی درسی در واقع از تجربه و مطالعه عملکرد دانش‌آموزان مختلف به سرانجام می‌رسد. برنامه‌ریزی ‌درسی به این شیوه، دارای ویژگی‌های خاصی است که در این نوشتار، توضیحی مختصر درباره آن ارائه می‌گردد.

توجه به توانایی های تحصیلی دانش آموز

هر فرد، دارای یک نوع توانمندی است. اگر دانش‌آموز بتواند بر اساسِ آگاهی و دانایی، توانمندی خویش را شناسایی کند، مهمترین گام را برای کسب موفقیت برداشته است. یکی از بزرگترین اشکالاتی که در روش‌های برنامه‌ریزی موجود در کشور برای مطالعه دانش‌آموز وجود دارد، عدم توجه به توانمندی‌های تحصیلی یک دانش‌آموز می‌باشد. در شیوه برنامه‌ریزی این کتاب، سطح تحصیلی یک دانش‌آموز و توانمندی او در عرصه آموزشی، مهمترین مطلبی است که مدِّ نظر برنامه‌ریز قرار می‌گیرد. توقع نابه‌جای داوطلبِ کنکور و یا دانش‌آموز از خودش، منجر به شکست او خواهد شد. اما برخورد واقع‌گرایانه با دانش‌آموز و دادن اطلاعات مناسب براساس توانمندی وی، مهمترین وظیفه برنامه‌ریز است.

انعطاف پذیری برنامه

گاهی اوقات شنیده‌ایم که برخی از دانش‌آموزان، وقتی برنامه‌ای از یک مشاور یا یک سیستم آزمون می‌گیرند، احساس می‌کنند که این برنامه را همه دارند و نسخه‌ای واحد برای آنان پیچیده شده است. حال احساس درونی دانش آموز را در فضای کنکور، ترسیم کنید! پس شما بیش از هر چیز به یک برنامه ریزی صحیح نیاز دارید.

ارائه برنامه هدفمند و فازبندی شده

در یک برنامه هدفمند، برنامه کوتاه مدت باید مبتنی بر یک برنامه بلندمدت باشد. در واقع برنامه‌ریز باید نقطه آغاز، نقطه پایان و مسیر برنامه را به طور کامل برای داوطلب ترسیم کند. یعنی برنامه باید پاسخگوی سوال همیشگی کنکوری‌ها، «کی درس‌هایم تمام می‌شوند؟!» باشد. توصیه ترنج مارکت به دانش‌آموزان این است که به طور دقیق مشخص کنند که در هر فصلِ سال، کجای کار قرار دارند و کی درس‌هایشان تمام خواهد شد. مطمئن باشید اگر این آگاهی را داشته باشید، راحت‌تر پای درس خواندن خواهید نشست. اغلب اوقات وقتی نمی‌دانیم به کجا می‌رسیم، انگیزه‌ای برای حرکت نخواهیم داشت.

درنظر گرفتن تمام دغدغه‌های تحصیلی دانش آموز

گاهی اوقات وقتی به دانش‌آموز برنامه می‌دهیم، می‌گوید: «این برنامه که با برنامه آزمونم مطابقت نداره و . . .» و از این قبیل مطالب. برای موفقیت در تحصیل لازم است هماهنگی کامل میان برنامه آزمون، برنامه درسی و کلاس‌های مختلف ایجاد کنید. البته باید در نظر داشته باشید گاهی اوقات لازم است برنامه ریزی شما کمی با آزمون های کشوری تفاوت داشته باشد. طبیعتا برنامه آزمون کانون یا گزینه دو یا گاج یا سنجش برای تمام دانش آموزان به صورت کلی طرح شده است اما برنامه شما باید اختصاصی خودتان باشد. مثلا دانش آموز قوی برنامه خود را تا شب عید تمام می کند در حالیکه در برنامه آزمون ها معمولا اتمام دروس تا اردیبهشت ماه ادامه دارد.

توجه به شیوه های نوین یادگیری

همیشه درس خواندن برای خیلی از دانش‌آموزان، کابوس وحشتناکی است. بگذارید نام درس مخفی بماند که سوء تعبیر برای کسی یا کسانی نشود. شاید یک انتقاد به برنامه‌ریزان این باشد که مشاور هر درس قرار نیست مشاور کل دروس شود. اما دقت کنید؛ قرار نیست به دانش‌آموز در حیطه تدریس مشورت داد بلکه قرار است برنامه‌ای را طراحی کرد که همه دروس، همگن و بر اساس توازن و توانمندی دانش آموز، سرانجام خوشی داشته باشد. یادگیری هر درس، فرآیندی است ذهنی که به کمک شیوه‌های نوین می‌توان آن را به شکل منطقی برای دانش‌آموز طراحی کرد. در برنامه‌ریزی اصولی، باید توجه دقیقی به نوع یادگیری هر درس ‌شود تا دانش‌آموز بتواند نتیجه مطلوبی کسب نماید.

استفاده از راهکارهای مناسب در جهت اجرای برنامه در پایان هفته

خُب، حالا همه این مطالب را نوشتیم وگفتیم تا به این برسیم: “امتحان”.  در حقیقت، سعی کردیم فضای ذهنی دانش‌آموز را آماده کنیم تا از «امتحان» سخن بگوییم. بزرگترین مزیت این شیوه برنامه‌ریزی این است که در پایان هر قسمت از کار، با نظر برنامه‌ریز، بر اساس سطح، وضعیت و نیاز دانش‌آموز، از وی امتحان گرفته می‌شود و بر اساس نتیجه این ارزیابی، راهکار مناسب هم ارائه می‌گردد.

ارائه منابع مطالعاتی متناسب با نیاز و سطح تحصیلی هر دانش‌آموز

یک نکته دیگر که باید در مقاله برنامه ریزی و موفقیت در تحصیل به آن اشاره کنیم این است که اغلب دانش‌آموزان از دبیر، برنامه‌ریز و یا کسانی که در کنکور موفق بوده‌اند، اولین چیزی را که می‌پرسند، این است که «روزی چند ساعت درس می‌خواندی؟» و دومین سوال اینکه «فلان درس را از چه کتابی تست زدی؟» این اصل مهم را تا آخر سال یادتان باشد: مهمترین منبع مطالعاتی، کتاب درسی است. بعد از کتاب درسی، اولویت با جزوه دبیر و سپس با کتاب‌های کمک درسی که بر اساس نیاز داوطلب یا دانش‌آموز به وی ارائه شده، خواهد بود. در صدد جوابی برای این سوال نباشید که «چه کتابی بهتر است؟» هر کتاب، محاسن و معایبی دارد که برای هر دانش‌آموز، متفاوت می‌باشد. شما با کمک اطلاعات موجود در سایت ترنج مارکت می‌توانید به راحتی بهترین برنامه را برای خود انتخاب کنید. در بخش اطلاعات هر محصول، شما می‌توانید PDF بخش‌هایی از کتاب را دانلود کرده تا با نحوه نگارش کتاب بیشتر آشنا شوید. همچنین در بخش رادیو ترنج می‌توانید با گوش دادن به پادکست های ما، اطلاعات کاملی از کتاب کمک درسی مورد نظر خود دریافت نمایید.

مقاله اصول برنامه ریزی صحیح و موفقیت در تحصیل برگرفته از کتاب اندیشه صعود، تالیف حسین وفابخش است.

با آرزوی موفقیت –ترنج دانش / مجله علمی فروشگاه ترنج مارکت